چنانچه دچار درد ناگهانی، سریع، تیز یا حساسیت مداوم در طول نوشیدن مواد سرد، خوردن بستنی یا مسواک زدن می شوید، احتمال دارد که به عارضه ای تحت عنوان ریشه عریان دندان دچار شده باشید. این احساس درد می تواند ناگهانی بروز یابد و چند ثانیه طول می کشد. محل درد نیز ممکن است در دهان شما تغییر یابد.
این احساس از کجا ناشی می شود؟
دندان از دو قسمت تشکیل می شود: تاج و ریشه. هر یک از این ساختارها از لایه هایی از بافت تشکیل شده اند.
تاج دندان بالای خط لثه قرار دارد. لایه بیرونی دندان، که سخت ترین آن نیز هست، مینای دندان نام دارد. لایه میانی عاج نام دارد که نرم تر از مینا است. لایه داخلی پالپ نام دارد که از اعصاب و عروق خونی تشکیل شده است و نرم ترین لایه است.
ریشه دندان در سوکت دندان قرار دارد و با استخوان فک محاصره شده و روی آن را بافت لثه گرفته است. ساختار ریشه دندان از سه لایه تشکیل شده است: لایه بیرونی لایه بسیاری نازکی است که سمنتوم نامیده می شود. لایه میانی عاج و لایه درونی پالپ است.
لایه عاج از هزاران لوله کوچک پر از مایع درست شده است که از بیرون به مرکز دندان می روند. لوله های دندانی به طور معمول توسط اسمیر معدنی حفاظتی پوشیده شده اند که آنها را از محیط اطراف جدا می کند. زمانی که این لوله ها لایه محافظ خود را از دست می دهند، باز در نظر گرفته می شوند. در صورتی که دارای لوله عاجی باز باشید و یک نوشیدنی سرد مصرف کنید، مایع درون لوله این تغییر دما را حس خواهد کرد و پیامی به پالپ می فرستد. زمانی که پیام به پالپ می رسد، دچار درد مختصری خواهید شد. لوله باز شده می تواند نسبت به فشار حاصل از مسواک زدن نیز حساس شود. به علاوه، ریشه عریان دندان نسبت به پوسیدگی مستعدتر از مینای سخت دندان است.
علت ابتلا به ریشه عریان دندان:
مهمترین عامل در درمان ریشه عریان دندان مشخص کردن علت آن است. این نوع حساسیت دندان سه عامل دارد:
- سایش
- فرسایش
- بیماری لثه
سایش:
سایش معمولا نتیجه مسواک زدن خشن است. برای صحیح مسواک زدن اصول زیر را رعایت کنید:
مسواکی بخرید که برس های نرمی دارد، به راحتی در دست جا می گیرد و سر مسواک به اندازه ای کوچک باشد که بتواند به راحتی به تمام نقاط دهان دسترسی داشته باشد. از مسواک هایی با برس های طبیعی دوری کنید زیرا رشد باکتری در این برس ها سریع تر و راحت تر است.
اگر مسواک شما فرسوده و خراب است، آن را جایگزین کنید. قاعده کلی این است که مسواک خود را هر سه تا چهار ماه تعویض کنید.
همیشه از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. فلوراید به تمیزی دندان ها و تقویت هم زمان مینای دندان کمک می کند. اگر دچار شرایط خاصی هستید، با مشورت دندانپزشک از خمیردندانی استفاده کنید که برای شرایط شما مطلوب است.
قبل از مسواک زدن بین دندان های خود را با نخ دندان تمیز کنید تا غذا از آن خارج شود و برس و خمیردندان به راحتی به تمامی نقاط دهان و دندان دسترسی داشته باشد.
برای پیشگیری از ابتلا به ریشه عریان دندان باید مسواک را نسبت به خط لثه در زاویه 45 درجه قرار دهید. مسواک را در جهت بالا به پایین یا به صورت دایره وار حرکت دهید.
حداقل دو دقیقه به مسواک زدن اختصاص دهید. دهان را به سه قسمت تقسیم کنید و هر بخش را به صورت مساوی تمیز کنید. هیچ بخشی را از دست ندهید.
روش صحیح مسواک زدن شامل تمیز کردن پشت و روی دندان ها علاوه بر جلوی دندان می شود. تمیز کردن زبان را نیز فراموش نکنید. مسواک را بیش از حد به دندان و زبان خود فشار ندهید. در غیر این صورت به بافت زبان و مینای دندان آسیب وارد می کنید.
بعد از مسواک زدن دهان خود را کاملا بشویید تا بقایای مواد غذایی از دهان شما خارج شود.
بهترین راه خرید یک مسواک برقی است تا نیازی به فشار بیش از حد به دندان نباشد. با خرید مسواک برقی، کار را به آن بسپارید.
فرسایش مینای دندان:
فرسایش مینای دندان زمانی رخ می دهد که سطح دندان دائما در معرض اسید و مواد شیمیایی قرار گیرد. این حالت زمانی رخ می دهد که:
- فرد به طور مداوم از نوشیدنی های اسیدی به خصوص نوشابه و آبمیوه استفاده کند.
- تماس دندان با اسید معده در اثر تهوع صبحگاهی یا اختلال خوردن می تواند موجب فرسایش دندان شود.
- شنا کردن طولانی مدت در استخری که میزان کلر آن بیش از حد است، می تواند به دندان آسیب بزند.
- مسواک زدن بلافاصله پس از موارد فوق، فرسایش مینای دندان را تشدید می کند.
تحلیل لثه:
بیماری لثه از دیگر علل مهم ریشه عریان دندان است. تحلیل لثه و عقب نشینی آن از روی ریشه دندان موجب می شود که سمنتوم در معرض عوامل مخرب محیط دهان یعنی باکتری ها، اسید، پلاک و سایش قرار گیرد. همان طور که گفته شد، ریشه دندان به اندازه مینای دندان قوی نیست. بنابراین، تماس آن با محیط دهان باعث می شود که دندان به سرعت دچار پوسیدگی شود و از بین برود.
درمان ریشه عریان دندان:
پس از یافتن علت، درمان ریشه عریان دندان اهمیت دارد.
حساسیت خفیف و تحلیل جزئی لثه:
استفاده از محصولاتی مانند خمیر دندان مخصوص دندان های حساس، همانند سنسوداین، برای چند هفته می تواند به درمان تحلیل لثه و ریشه عریان دندان کمک کند.
مراجعه به پریودنتیست برای بررسی تخصصی تر ضروری است.
حساسیت شدید و ریشه عریان دندان پیشرفته:
درمان عارضه پیشرفته به بررسی تخصصی توسط پریودنتیست نیاز دارد. در برخی از بیماران، استفاده از وارنیش فلوراید روی سطح ریشه می تواند به رفع مشکل کمک کند. این درمان، در مراحل اولیه و تنها تا حدی موثر است.
در برخی از بیماران استفاده از پرکننده های همرنگ دندان دقیقا روی سطح دندان برای بستن لوله های کوچک عاج توصیه می شود.
در موارد پیشرفته بیماری، استفاده از روش های تخصصی پیوند بافت لثه برای درمان ریشه عریان دندان ضروری است. در این شرایط، مشورت با پریودنتیست مجرب و ماهر در روش های پیوند بافت ضروری است.
