انکیلوز دندان یک اختلال نادر است که در اثر از بین رفتن لیگامنت دندان و در نتیجه جوش خوردن دندان به استخوان فک ایجاد می شود. این عارضه بیشتر در دندان های شیری کودکان دیده می شود که دندان دائمی ممکن است موضع را مسدود کرده و موجب از بین رفتن لیگامنت دندان شود. با این حال، فک جوش بودن دندان عقل نیز مورد انتظار است.
فک جوش بودن دندان عقل چطور ایجاد می شود؟
در این عارضه، رباط پریودنتال توسط یک پل استخوانی از بین رفته و ریشه دندان به استخوان آلوئولار متصل می شود. در اطراف ریشه دندان نوعی بافت لثه قرار دارد که به آن رباط پریودنتال گفته می شود. این رباط از یک طرف به ریشه دندان و از طرف دیگر به استخوان متصل است. این اتصال باعث می شود که دندان در جای خود ثابت بماند. بنابراین استخوان فک و دندان هیچ گونه اتصالی به هم ندارند و از طریق این رباط به هم متصل شده اند.
زمانی که دندان انکیلوز می شود، پلی از مواد استخوان به نام سمنتوم بین ریشه و استخوان فک ایجاد می شود. در نتیجه، دندان به فک متصل می شود و نمی تواند از لثه بیرون بزند.
انکیلوز دندان می تواند هم در دندان های شیری و هم دائمی رخ دهد و می تواند در هر مرحله ای از رشد دندان رخ دهد. در صورتی که این عرضه در طول رشد دندان رخ دهد، فک جوش بودن دندان مانع از بیرون زدن کامل آن از لثه می شود. اگر دندان انکیلوز شده دندان شیری باشد، دندان دائمی در زیر آن باقی می ماند و نمی تواند از لثه بیرون بزند. در نتیجه، دندان دائمی نهفته خواهد شد. هر تعداد از دندان می توانند دچار این عارضه شوند.
پس از رشد دندان، فک جوش بودن می تواند هرگونه تغییر و حرکت دندان را مختل کند. در این حالت، دندان های مجاور و استخوان آلوئولار در کودک در حال رشد، الگوی طبیعی رشد خود را ادامه می دهند؛ در حالی که دندان فک جوش در لثه باقی می ماند. در نتیجه، ممکن است دندان ها دچار در هم ریختگی گردند.
این اختلال ممکن است منجر به از دست رفتن دندان های مولر به علت پوسیدگی و بیماری پریودنتال شود و در تغییر شکل اسکلت صورت (کاهش ارتفاع فک پایین) نقش دارد.
علل ابتلا به فک جوش بودن دندان عقل چیست؟
همان طور که گفته شد، رشد دندان دائمی می تواند یکی از علل ابتلا به انکیلوز دندان باشد، اما عوامل دیگری نیز در این عارضه نقش دارند:
- عفونت دندان یا فک در اثر بروز یک جراحت قدیمی
- عفونت لثه که درمان نشده است و به آن بی توجهی شده است.پ
- فشار به دندان
- در برخی موارد، ژنتیک عامل مهمی در ابتلا به این عارضه است
- فقدان فضای کافی در فک یا لثه که می توانند باعث فک جوش بودن دندان عقل شود
تشخیص عارضه چطور انجام می شود؟
فک جوش بودن دندان عقل به سادگی با نگاه کردن به دندان عفونی شده مشخص می شود. معمولا دندان در ارتفاع پایین تری نسبت به سایر دندان ها قرار دارد، زیرا قادر نیست به سرعت سایر دندان های طبیعی از لثه بیرون بزند. بیرون نزدن کامل دندان از فک باعث ناهنجاری های دیگری در فک می شود و سایر دندان ها را نیز دچار در هم ریختگی می کند.
در نتیجه، اگر یک دندان کوتاه تر از دیگران باشد، در لثه فرو رفته باشد، یا اصلا بیرون نزده باشد، احتمال انکیلوز وجود دارد.
یکی از دیگر روش های تشخیص انکیلوز استفاده از آیینه فلزی است. از آنجا که دندان به استخوان فک چسبیده است، زمانی که با آیینه به آن ضربه وارد شود، صدایی تیز با فرکانس پایین تر تولید می شود. مقایسه صدای دندان انکیلوز شده با دندان های مجاور می تواند احتمال عارضه را مشخص سازد.
رادیوگرافی روشی ساده برای تایید تشخیص با استفاده از معاینه بالینی است.
بسیاری از بیماری های دهان و دندان ممکن است علاوم و نشانه های مشابهی داشته باشند. برای حذف این بیماری ها، لازم است که آزمایشات بیشتری انجام گیرد تا تشخیص قطعی حاصل شود.
فک جوش بودن دندان عقل چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟
همان طور که گفته شد ناهنجاری دندان یکی از مشکلاتی است که انکیلوز ایجاد می کند. این عارضه در شرایطی رخ می دهد که دندان فک جوش شده، دندان شیری باشد. فک جوش بودن دندان عقل موجب عوارض زیر می شود؟
- درد
- تورم، قرمزی یا خونریزی لثه
- تورم فک
- طعم بد در دهان به خصوص در ناحیه مورد نظر
- سردرد یا درد ناگهانی در فک
- اشکال در باز کردن فک
- احتمال تورم غدد لنفاوی در گردن
فک جوش بودن دندان عقل در چه کسانی دیده می شود؟
احتمال بروز این عارضه در هر دو جنسیت، و در هر سنی وجود دارد. از آنجا که این عارضه تا حدی ارثی است، ابتلای یکی از والدین به انکیلوز دندان ریسک ابتلا به آن را در کودک افزایش می دهد. با این حال، در مورد دندان عقل، افزایش سن و عدم مراجعه به موقع برای کشیدن دندان ریسک آن را افزایش می دهد.
لازم به ذکر است که داشتن یک ریسک فاکتور به این معنی نیست که فرد حتما دچار آن خواهد شد. یک عامل خطر، احتمال شانس ابتلا به بیماری را در مقایسه با یک فرد بدون عوامل خطر افزایش می دهد. برخی از عوامل خطر مهمتر از دیگری هستند.
همچنین عدم داشتن یک ریسک فاکتور، به این معنا نیست که فرد هرگز دچار عارضه نخواهد شد. در مورد بهداشت دهان و دندان خود همواره با دندانپزشک مشورت کنید.
انکیلوز دندان ها چگونه درمان می شود؟
در صورتی که فک جوش شدن دندان در مورد دندان شیری رخ داده باشد، درمان به موقع اهمیت زیادی دارد. در این شرایط دندان شیری نمی افتد و دندان دائمی در فک نهفته می شود. در نتیجه دندان ها دچار در هم ریختگی و نامرتبی می شوند. برای درمان این عارضه، از روش های زیر استفاده می شود:
- حذف دندان انکیلوز شده برای اطمینان از رشد صحیح دندان دائمی
- جراحی دندان برای بیرون کشیدن، و جایگذاری دندان در حال رشد
کشیدن دندان برای جلوگیری از مشکلات رشد فک، کاهش فضای فک و بروز اشکال در رشد سایر دندان ها ضرورت دارد. در مواردی که دندان کشیده شده شیری باشد، از فضا نگهدار برای حفظ جای خالی و فضای مورد نیاز برای رشد دندان دائمی استفاده می شود.
در صورتی که عارضه به صورت فک جوش بودن دندان عقل دیده شود، جراحی دندان برای حذف دندان ضروری است. درمان در سنین پایین، مانع بروز فک جوش شدن دندان عقل می شود. در سنین زیر 20 سال، ریشه دندان هنوز به طور کامل شکل نیافته و استخوان فک نرم تر است. در نتیجه، دندان عقل به راحتی بیرون کشیده می شود.
